ارتباط و عدم ارتباط کیانیان با بلخ

Farhang Jahanbakhsh

پرسش این است چگونه کیانیان از بلخ سر در می آورند ؟

Javad Mofrad

در اوستا نام هیچ پادشاه کیانی در رابطه با بلخ نیست. کیقباد مطابق شاهنامه به کوه البرز منسوب است. کیکاوس در اوستا و کتابهای پهلوی و شاهنامه با کوه ارزیفیه (کرکس کاشان) و کوه البرز و شهر آمل مازندران پیوند دارد. سیاوش با کنگ دژ (گنجه)، کیخسرو با دریاچه ارومیه و جنگل سفید (شهرزور، حلبچه) و دژ بهمن (نینوا) مرتبط است. ولی یک عده که نمی توانند جغرافیای ماد و کیانی را مطابقت دهند دوست دارند که جغرافیای تاریخی کیانیان را به سمت بلخ و جیحون منتقل کنند. احتمالاً بلخ از دوره کیاخسار (کیخسرو) توسط سرداران پارسی وی برادران کوروش (توس) و آریارمن (گستهم) تسخیر شده بود. روایت تسخیر بلخ تنها در خبر کتسیاس تحت نام نینوس (فاتح نینوا= کیاخسار) منعکس است: آریئوس پادشاه آریبی ها (آریائیان، دارندگان توتم شیر) همدست در کشورگشایی نینوس در فتح سمت باختر (بلخ)، مطابق شاه پارس و فرنوس پادشاه ماد کوچک (آذربایجان) که به دست نینوس کشته میشود مطابق مادیای اسکیتی است.

نام نینوس اساطیری خبر کتسیاس را که بیشتر به جای همان کیاخسار (کیخسرو) است، می توان به معنی ویرانگر نینوه (نینوه-اوس) یا مطابق اوستا دوستدار الهه (نین-اوس) گرفت. در اوستا کیخسرو (هئوسروه) فدیه آورنده به الهۀ آبها اناهیتا ذکر شده است.